หญิงงามเมือง ผู้มีใจงาม

การที่เรารู้ว่า เกิดมาทำไม มีอะไรเป็นเป้าหมายที่แท้จริงของชีวิต แล้วได้วางชีวิตของเราให้มุ่งตรงไปสู่จุดหมายที่เราปรารถนา นับว่าเป็นสิ่งที่เลิศประเสริฐสุด และในระหว่างที่เรากำลังเดินทางอยู่นั้น การที่เราจะสามารถประคับประคองตนเองให้ตลอดรอดฝั่งได้ เราจะต้องไม่ประมาท มีสติอยู่ทุกเมื่อ ต้องหมั่นประคองใจของเราให้อยู่ในแหล่งแห่งความบริสุทธิ์ให้ได้ตลอดเวลา ด้วยการทำใจให้หยุดให้นิ่งอยู่ตรงศูนย์กลางกายฐานที่ ๗ หากทำได้อย่างนี้ ชีวิตในปัจจุบัน และในอนาคต ก็จะปลอดจากภัยไปตลอดเส้นทางของสังสารวัฏ

มีวาระแห่งภาษิตที่ปรากฏอยู่ใน ขุททกนิกาย เถรีคาถา ความว่า

"ชนบทกาสีมีส่วยประมาณเท่าใด ส่วยของเราก็มีประมาณเท่านั้น ชาวนิคมกำหนดราคาแคว้นกาสีแล้ว ตั้งราคาเราไว้ครึ่งหนึ่ง ของราคาแคว้นกาสี ภายหลังเราเบื่อหน่ายในรูป เมื่อเบื่อหน่ายจึงคลายกำหนัด เราอย่าพึงแล่นไปสู่ชาติสงสารอีกบ่อยๆ วิชชา ๓ เราทำให้แจ้งแล้ว เราได้ปฏิบัติคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว"

คำกล่าวนี้ เป็นคำกล่าวของพระเถรีรูปหนึ่ง ซึ่งเป็นผู้ที่ไม่ประมาทในสังสารวัฏ ได้กล่าวภายหลังจากที่ท่านได้มีดวงตาเห็นธรรม บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ ในภพชาติสุดท้ายนี้ นับว่าท่านเป็นผู้ที่มีคุณค่าสูงมาก ถึงกับเอาแว่นแคว้นมาเปรียบเทียบกับค่าตัวของท่าน เรื่องนี้มีที่มาที่ไปอย่างไร ครั้งนี้จะนำประวัติของพระอรหันตเถรีรูปนี้ มาเล่าให้พวกเราทราบกัน ซึ่งเป็นเรื่องราวที่เราทั้งหลาย เมื่อศึกษาแล้วจะได้สังวรระวัง ตั้งใจสร้างความดีกันอย่างเต็มที่

* ย้อนอดีตไปเมื่อพุทธันดรที่ผ่านมา ในยุคของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระนามว่า กัสสปะ ในยุคนั้น มนุษย์มีอายุถึงสองหมื่นปี พระเถรีองค์นี้ได้เกิดในเรือนมีสกุลแห่งหนึ่ง ในยุคนั้น ภายหลังที่พระกัสสปทศพลได้ประกาศพระศาสนาไปยังแว่นแคว้นต่างๆ ทั่วชมพูทวีป ทำให้มีพุทธบริษัทเกิดขึ้นมากมาย ทั้งพระภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก และอุบาสิกา แสงแห่งธรรมได้ขจรไปทั่ว มหาชนทุกระดับทั้งที่เป็นพระราชา มหาอำมาตย์ ตลอดจนยาจกเข็ญใจ ต่างก็มีศรัทธาต่อพระกัสสปสัมมาสัมพุทธเจ้า

เมื่อท่านรู้เดียงสาแล้ว มีโอกาสได้ไปฟังธรรมจากสำนักภิกษุณีทั้งหลาย ทำให้เกิดความเบื่อหน่ายในเพศฆราวาส ปรารถนาที่จะออกบวช คิดว่า การที่เรามาใช้ชีวิตอยู่อย่างผู้ครองเรือนนี้ เป็นทางมาแห่งธุลีกิเลส เราควรที่จะออกบวช เพื่อเป็นการสั่งสมบุญบารมี เมื่อคิดได้อย่างนี้ จึงได้ตัดสินใจออกบรรพชาในสำนักของนางภิกษุณี เมื่อออกบวชแล้ว ก็ได้ตั้งใจฝึกฝนตนเองได้ดีในระดับหนึ่ง

แต่เนื่องจากท่าน เป็นผู้ที่ค่อนข้างเจ้าโทสะ มีอยู่วันหนึ่ง เกิดความไม่พอใจพระเถรีผู้เป็นขีณาสพรูปหนึ่ง จึงว่าพระเถรีว่า "หญิงแพศยา" แม้จะเป็นนักบวชด้วยกัน บาปอกุศลก็ไม่ได้ยกเว้นใคร ถ้าพลั้งพลาดไปสร้างบาปกับเนื้อนาบุญอันยอดเยี่ยมของโลก ที่ภายในกายของท่านบริสุทธิ์บริบูรณ์ด้วยกายธรรมอรหัต บาปก็ทับทวีเกินกว่าไปว่าคนทั่วไปอีกนับเท่าไม่ถ้วน ภายหลังจากที่ท่านละจากโลกไป บาปที่ไปว่าพระขีณาสพ ส่งผลให้ไปตกมหานรก อยู่ถึงหนึ่งพุทธันดร

พอถึงสมัยพุทธกาล ผลแห่งบุญที่ท่านได้ออกบวชตามมาทัน พอหมดกรรมจากมหานรกแล้ว ก็กลับมาเกิดเป็นมนุษย์ ด้วยผลแห่งบุญที่ได้ทำในสมัยที่เคยออกบวช ทำให้เกิดในตระกูลมหาเศรษฐีมีสมบัติโอฬาร อาศัยอยู่ในแคว้นกาสี แต่วิบากกรรมที่ทำกับพระขีณาสพก็ยังไม่หมดสิ้นไป ได้ตามมาส่งผลในบั้นปลาย คือ ฐานะที่เคยเป็นถึงระดับมหาเศรษฐีของเมือง กลับบังเกิดวิบัติทำให้ยากจนลง พอนางโตเป็นสาว ผลแห่งบาปอกุศลที่เคยด่าว่าพระขีณาสพได้ตามมาทัน ทำให้นางกลายเป็นหญิงงามเมืองที่มีค่าตัวสูง เพราะผลของวจีทุจริตที่ว่าพระขีณาสพว่าเป็นหญิงแพศยา

เธอมีชื่อว่า อัฑฒกาสี มีความหมายว่า มีค่าตัวเทียบเท่ากับกำหนดราคาส่วยของแคว้นกาสีถึงครึ่งหนึ่ง แม้ว่าจะถูกชาวเมืองเรียกขานว่า หญิงแพศยา แต่บุญที่เคยประพฤติพรหมจรรย์ ตามมาประคับประคอง ทำให้เธอเป็นผู้ที่มีศรัทธาในพระพุทธศาสนา มีความต้องการที่จะบรรพชาเป็นภิกษุณี เธอจึงประสงค์ที่จะไปกรุงสาวัตถี เพื่ออุปสมบทในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้า

เมื่อนางมีโครงการที่จะเดินทางไปอย่างนี้ พวกนักเลงรู้ข่าวว่า นางอัฑฒกาสีประสงค์จะไปกรุงสาวัตถี จึงวางแผนที่จะดักปล้นกลางทาง เพื่อจะชิงตัวและทรัพย์สิน แต่ด้วยเดชะบุญที่ตามคุ้มครอง นางได้ทราบข่าวนั้นก่อน จึงไม่เดินทางไป แต่ได้ส่งทูตไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าทูลว่า ข้าพระองค์ประสงค์จะบรรพชาอุปสมบท จะพึงปฏิบัติอย่างไรดี

ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเห็นบุญในตัวของนางเต็มเปี่ยมบริบูรณ์ และภพชาตินี้เป็นภพชาติสุดท้ายของเธอ พระบรมศาสดาจึงตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมาแล้วตรัสว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้อุปสมบทแม้โดยทูต" เมื่อประทานอนุญาต โดยมีหมู่สงฆ์เป็นพยานอย่างนั้น นางจึงได้อุปสมบทโดยผ่านทางทูต ครั้นอุปสมบทได้ไม่นาน ด้วยอานุภาพแห่งบุญเก่าที่สั่งสมมา นางเจริญวิปัสสนาได้ไม่นานนัก ก็บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทาทั้งหลาย

หลังจากที่บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์แล้ว ในวันหนึ่งพระเถรีได้ย้อนดูอดีตชาติของตัวท่านเอง เมื่อตรวจดูผลแห่งกรรมที่ได้สั่งสมมา ที่ทำให้ชีวิตของท่านตกต่ำสุด และเข้าถึงจุดที่สูงสุดของชีวิตคือได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ ก็ได้พบบุพกรรมของตนเอง จึงเปล่งอุทานว่า "ชีวิตที่ผิดพลาดของเรานี้ หากไม่ได้บุญช่วยไว้ ก็คงไม่มีโอกาสที่จะบรรลุธรรมเป็นแน่ การที่เราเอาแต่ใจ ลุต่ออำนาจแห่งโทสะ กล่าวผรุสวาทต่อพระผู้บริสุทธิ์ผู้ทรงศีลนี้ เป็นผลกรรมที่หนักจริงหนอ

ในภัทรกัปนี้ มีพระพุทธเจ้าพระนามว่า กัสสปะ ผู้ประเสริฐกว่าพวกบัณฑิตเสด็จอุบัติแล้ว แม้เราบวชในศาสนาของพระพุทธเจ้านั้น พยายามสำรวมในปาติโมกข์ และอินทรีย์ ๕ รู้จักประมาณในอาหาร ประกอบความเพียรเครื่องตื่นอยู่ บำเพ็ญเพียรอยู่ เพียงแค่มีใจชั่วด่าภิกษุณีผู้ปราศจากอาสวะในคราวนั้น เพียงครั้งเดียว ก็ยังส่งผลให้เราต้องหมกไหม้อยู่ในมหานรกยาวนาน

ในชาติสุดท้าย แม้ผลบุญแห่งศีล และการประพฤติพรหมจรรย์จะส่งผลให้เกิดในตระกูลเศรษฐีแห่งแคว้นกาสี มีรูปสมบัติเหมือนเทพอัปสรในเทวโลก ด้วยผลแห่งศีลและการประพฤติพรหมจรรย์ แต่ก็ยังมีวิบากกรรมมาบีบคั้นให้เป็นหญิงแพศยา เราได้ถูกตั้งไว้ในตำแหน่งหญิงงามเมืองประจำกรุงราชคฤห์ ในที่สุด เมื่อผลแห่งบุญส่งผลเต็มที่ กรรมทุกอย่างได้หมดสิ้นไป เราข้ามพ้นจากสงสารทั้งปวงแล้ว ความเป็นหญิงแพศยาของเราก็สิ้นไปแล้ว

เราเป็นภิกษุณีผู้มีความชำนาญในอิทธิฤทธิ์ทั้งหลาย และในทิพพโสตธาตุ มีความชำนาญเจโตปริยญาณ รู้บุพเพนิวาสญาณ และทิพยจักษุอันหมดจดวิเศษ มีอาสวะทั้งปวงสิ้นแล้ว ภพใหม่ไม่มีอีกแล้ว ญาณในอรรถ ในธรรม ในนิรุตติ และในปฏิภาณซึ่งเป็นปฏิสัมภิทาญาณอันอุดม เราได้บรรลุแล้ว เราได้เผากิเลสทั้งหลายแล้ว"

ดังนั้นผู้มีปัญญาทั้งหลาย เมื่อเกิดมา ควรที่จะสั่งสมบุญอย่างเต็มที่เต็มกำลัง พึงสังวรระวังใจไม่ให้ขุ่นมัว เพราะหากว่า เมื่อใครมีใจที่ขุ่นมัว ก็จะพลาดพลั้ง ไปสร้างบาปอกุศล ทำให้เสียเวลาในการเดินทางไปสู่อายตนนิพพาน ดังนั้น ควรประคองตนเองให้ตั้งมั่นอยู่ในบุญกุศลล้วนๆ

จากเรื่องนี้ จะเห็นได้ว่า ไม่ว่าเราจะดำรงอยู่ในสถานะอย่างไร หากพลาดพลั้งไปสร้างบาปอกุศล ก็หนีไม่พ้นที่จะต้องชดใช้กรรมอันแสนสาหัส และในขณะเดียวกัน การจะได้บรรลุธรรมาภิสมัยนั้น เพศภาวะหรือหน้าที่ตำแหน่งไม่ใช่อุปสรรค์ แม้เป็นหญิงงามเมือง ก็สามารถที่จะยกใจตัวเองให้งดงามยิ่งขึ้นไปได้ ขอเพียงให้กล้าที่จะปฏิวัติชีวิตของตัวเราเอง พร้อมที่จะเริ่มต้นชีวิตใหม่ที่สดใสกว่าเดิม การบรรลุธรรมอันบริสุทธิ์ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ไม่เหลือวิสัยที่จะทำได้

ตราบใดที่เรายังเข้าถึงไม่พระรัตนตรัย ชีวิตในสังสารวัฏนี้ยังไม่ปลอดภัย ดังนั้นอย่าประมาทในการสั่งสมบุญ ทั้งการทำทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา ให้หมั่นรักษาใจของเราให้บริสุทธิ์ผ่องใส อย่าไปด่าว่าใคร หรือหงุดหงิดขุ่นมัว ให้ใจเราใสๆ แล้วเราจะได้บุญล้วนๆ ที่ไม่มีบาปอกุศลเจือปนเลย ชีวิตของเราจะได้ไม่ผิดพลาด พลัดตกลงไปสู่อบายภูมิ อันจะทำให้เวลาที่จะเข้าถึงอายตนนิพพานนั้นยืดยาวออกไป ให้ตั้งใจเอาบุญกันให้เต็มที่ตลอดเวลา

พระธรรมเทศนาโดย: พระเทพญาณมหามุนี

นามเดิม พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)

* มก. เล่ม ๕๔ หน้า ๕๒