ระบบออโต้ไพล็อตในมนุษย์

ระบบออโต้ไพล็อตในมนุษย์

การที่เราสามารถจะทำอะไรได้อย่างอัตโนมัติ ร่างกายเป็นไปเองโดยที่ไม่ต้องคิด หรือวางแผนอะไรล่วงหน้าเป็นเพราะระบบสมองมีระบบออโต้ไพล็อตรองรับอยู่

เรื่อง : พระครูปลัดสุวัฒนโพธิคุณ (สมชาย ฐานวุฑฺโฒ)

จากรายการทันโลกทันธรรม ออกอากาศทางช่อง GBN

ระบบออโต้ไพล็อตคืออะไร?

เป็นระบบการทำงานของสมองแบบอัตโนมัติโดยไม่ใช้ความคิดหรือความพยายาม เป็นการกระทำที่ไม่ได้ตั้งใจ คือทำงานโดยไม่รู้ตัว เหมือนระบบออโต้ไพล็อต ที่เวลานักบินขับเครื่องบินระยะยาว เมื่อนักบินทำความเร็วถึง และความสูงได้ระดับ ทุกอย่างตั้งเซ็ตไว้หมดทุกอย่าง ก็จะกดปุ่มออโต้ไพล็อต เพื่อนักบินจะได้ไม่ต้องควบคุมเครื่อง ไม่ต้องควบคุมการบังคับ ทุกอย่างเซทไว้ล่วงหน้า แล้วก็นำเครื่องบินไปจนถึงจุดหมายหรือใกล้ๆจุดหมาย เป็นโหมดที่ไม่ต้องควบคุมนั่นเอง

ก่อนจะถึงโหมดที่ไม่ต้องควบคุมอะไรเลย สมองต้องทำงานอย่างไร?

เวลาสมองเรียนรู้ที่จะถามอะไรซ้ำๆ เช่น การขับรถไปทำงานทุกวันเมื่อขับบ่อยขึ้นบางทีขับรถไปก็คิดเรื่องนั้นเรื่องนี้ต่างๆนานา พอเลี้ยวเข้าที่ทำงานก็ยังตกใจตัวเอง มาถึงตรงนี้ได้อย่างไร เพราะมัวแต่กำลังคิดอย่างอื่น นี้คือระบบออโต้ไพล็อตทำงาน คือตามองเห็นรถคันข้างหน้า ไม่ต้องผ่านการกลั่นกลอง แต่มือเท้าต่างๆเหมือนบังคับแล้วก็สั่งการให้เลี้ยวซ้ายเลี้ยวขวาไปเอง เพราะฉะนั้นเป็นระบบที่เรียกว่าไม่ต้องใช้สมาธิจดจ่อ บางครั้งใจลอย ระบบออโต้ไพล็อต เป็นระบบที่เรียกว่า Default Mode Network คือเป็นเครือข่ายพิเศษ เมื่อตอนที่ใช้ความคิดหรือใช้ความตั้งใจสมองส่วนหน้าจะทำงานเยอะผ่านการควบคุม แล้วผ่านมาทางสมองส่วนที่อยู่บริเวณด้านข้างควบคุมลงมา

ได้มีการศึกษาโดยนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ สหราชอาณาจักรโดยการนำอาสาสมัครจำนวน 28 คน เข้าเครื่อง ฟังก์ชันนอลเอ็มอาร์ เครื่องนี้จะมองเห็นว่าตอนนี้สมองทำงานตรงไหน ตอนนี้กำลัง ทำอะไรอยู่จะรู้หมดเลย โดยผู้วิจัยฉายภาพให้กลุ่มศึกษาดูไพ่ทั้งหมด 4 ใบ จากนั้นก็ฉายภาพใบที่ 5 ให้ผู้กลุ่มศึกษาเลือกว่า จะให้เข้าคู่กับไพ่ใบไหน โดยไม่บอกกติกา เพราะฉะนั้นจะเห็นว่าสมองตอนที่กำลังคิดว่า อันนี้จะไปจับคู่กับอะไร คือต้องใช้สมองส่วนความคิด สมองส่วนความคิดก็จะทำงานหนักขึ้น แต่พอผ่านไปซักระยะหนึ่งได้เรียนรู้กฎเกณฑ์แล้ว ปรากฏว่าสมองส่วนคิดไม่ต้องใช้ กลายเป็นสมองส่วนที่เป็นการมองเห็นภาพ จะทำงานมากขึ้น แล้วเชื่อมโยงกับการตัดสินใจเลือกจิ้มว่าจะเลือกตรงไหน ก็จะทำงานอัตโนมัติ ปรากฏว่าไวขึ้น เร็วขึ้น ช่วงแรกๆที่อาสาสมัครกำลังลองผิดลองถูก ก็จะช้าคิดช้ากว่าใช้ความคิด

สมองส่วนนี้มีลักษณะพิเศษคือ ประสานกับความจำ หมายถึงไปดึงเอาสิ่งที่จำไว้ของการทำงานในการทดลองนี้คือรูปแบบการเข้าคู่กัน พอจับรูปแบบได้ซึ่งความจำจะอยู่ที่ฮิปโปแคมปัส พอดึงความจำออกมาใช้ ไม่ต้องผ่านความคิด กลายเป็นออโต้ไพล็อต ก็เลยรู้วงจรนี้ขึ้นมา เรียกว่า Default Mode Network โดยที่ทำให้ตัดสินใจเร็วขึ้น ล่วงรู้กฎเกณฑ์ แล้วก็ประหยัดพลังงานไม่ต้องเสียเวลาวิเคราะห์เรื่องเล็กน้อย

ประโยชน์ของระบบออโต้ไพล็อตมีอะไรอีกบ้าง?

นักวิจัยเชื่อว่า โรคบางโรคอธิบายได้ด้วยวงจรออโต้ไพล็อต เช่นคนที่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้า และคนที่มีพฤติกรรมย้ำคิดย้ำทำ ซึ่งเป็นโรคทางจิตประสาทต่างๆ ผู้ที่มีรูปแบบความคิด รูปแบบอารมณ์ที่ซ้ำๆ คือเกิดการย้ำไปย้ำมา นักวิจัยเชื่อว่าจะไขความลับนี้ แล้วสามารถไปแก้ไข คือเข้าไปตัดวงจรตรงนี้ได้อย่างไร ซึ่งเป็นเรื่องของอนาคต

โทษของระบบออโต้ไพล็อตมีอะไรบ้าง?

ออโต้ไพล็อต เป็นกระบวนการทำงาน ที่ไม่ได้ใช้สติ เป็นการเหม่อลอย เช่น การขับรถแล้วขับรถในทิศทางเดิมไม่ได้ไปทิศทางใหม่ ก็ไม่ได้ใช้ความพยายามสมองมากนัก บางทีก็คิดอะไรเรื่อยเปื่อยสุดท้ายนึกขึ้นได้ว่าจะต้องเลี้ยว เพราะใกล้ทางเลี้ยวมากก็อาจเลี้ยวไปตัดหน้าคนอื่นเพราะฉะนั้นการทำงานของออโต้ไพล็อต มีข้อเสีย คือถ้าไปทำงานในสิ่งที่ต้องใช้สติ เช่นการขับรถก็อันตรายได้ จะส่งผลให้เกิดการตัดสินใจเร็วๆ และอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ เพราะฉะนั้นหากไปใช้กับเรื่องอื่น ที่อาจทำให้ทำงานได้เร็ว เช่นการผัดกับข้าว การทำขนม เป็นต้นหมองูตายเพราะงูเพราะออโต้ไพล็อต

ระบบออโต้ไพล็อตทำให้จำโดยอัตโนมัติแต่สำหรับบางคนเรื่องที่อยากจะจำกลับลืม แต่เรื่องอะไรที่ไม่ดีต่อความรู้สึกก็กลับจำเป็นเพราะอะไร?

ความจำของมนุษย์ มีความจำอยู่ 2 ประเภทด้วยกัน คือความจำระยะสั้นที่เรียกว่า Short term memory กับความจำช่วงยาวที่เรียกว่า Long term memory ความจำช่วงสั้นที่เรียกว่า Short term memory เป็นความจำที่ใช้งาน หากเป็นเรื่องที่ใช้งานช่วงสั้น จะเอ็นโค้ดเข้า Short term memory ซึ่ง Short term memory จะเก็บได้ไม่เกิน 5 วินาทีต่อเรื่อง ได้ไม่เกิน 10-20 เรื่อง แล้วมีเรื่องใหม่เข้ามา แต่เรื่องเก่าทิ้งไปเลย เพราะฉะนั้นถ้าสมองตัดสินใจ Short term จะได้แค่นั้นแต่เมื่อไหร่ก็ตามสมองเลือกที่จะเอ็นโค้ดเข้า ระบบ Long term มักจะมีความสำคัญมาก เรื่องนั้นจะต้องสำคัญ สมอง จึงเอ็นโค้ด เข้า Long term memory

ปัจจัยอะไรที่ทำให้สมองตัดสินใจว่าเรื่องนี้สำคัญ?

สมองเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับจิตใจ คืออารมณ์นั่นเอง อารมณ์เป็นตัวตัดสินว่า เรื่องไหนจะสำคัญไม่สำคัญ เช่นถ้ามีความรัก มีความโกรธ มีความไม่สบายใจอย่างรุนแรง คืออารมณ์ทั้งทางดีมากๆจนกระทั่งทางที่แย่มากๆ ล้วนทำให้รู้สึกว่า เรื่องนั้นสำคัญ แล้วจะเก็บรายละเอียดหมด คือลายละเอียดในที่นั้น สี การแต่งกาย สีหน้าแววตาทุกอย่าง แล้วบันทึกอย่างละเอียด เมื่อเวลาผ่านไป แล้วมีอารมณ์เดิมกลับมา เรื่องที่บันทึกไว้จะถูกเรียกคืนมาอย่างละเอียด เป็นลักษณะของอารมณ์ที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับความทรงจำ แต่ในขณะเดียวกันอะไรที่ไม่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ ก็สามารถเข้า Long term memory ได้ แต่ถ้าผ่านการฝึกและผ่านการทำซ้ำ เหมือนนักดนตรี เหมือนนักศึกษา นักเรียนที่เรียนหนังสือ ถ้าทำอะไรซ้ำๆพูด ฟัง ทำ เขียนซ้ำๆ อยู่บ่อยๆ ในที่สุดก็เข้าสู่ความจำช่วงยาวได้

ทันธรรม...โดย พระครูปลัดสุวัฒน์โพธิคุณ

ระบบ Auto pilot คือระบบการบินอัตโนมัติ เครื่องบินแต่ละลำจะมีระบบออโต้ไพล็อต เมื่อเครื่องบินขึ้นเรียบร้อยทุกอย่างเข้าที่ก็เซ็ตออโต้ไพล็อต นักบินจะมีเวลาพัก ในวงการแพทย์มีการยืมคำศัพท์ในวงการบินมาใช้กับมนุษย์ มนุษย์ก็มีระบบออโต้ไพล็อตในตัวเหมือนกัน เช่นการขับรถเวลาผ่านไปค่อยๆ คล่องขึ้น มีระบบออโต้ไพล็อตขึ้นมาทีละนิด ถ้าขับรถคันใหม่ที่ไม่คุ้น ช่วงแรกต้องศึกษา แต่พอชำนาญก็ปรับตัวเร็ว เพราะรู้วิธีการขับรถยนต์อยู่แล้ว และไม่เฉพาะเรื่องการขับขี่ยานพาหนะระบบอื่นๆก็เช่นเดียวกัน เช่นตื่นนอนตอนเช้าก็พับผ้าห่มให้เรียบร้อย เข้าห้องน้ำล้างหน้าแปรงฟัน แทบไม่ต้องคิดอะไรเลย เป็นแบบธรรมชาติเพราะเป็นอย่างนี้ทุกวัน เป็นกิจวัตรที่ทำทุกวัน

ระบบออโต้ไพล็อตในตัวคน ทำให้ไม่เหนื่อย เหมือนนักบินถ้าต้องขับเครื่องบินตั้งแต่ต้นจนถึงปลายทาง 8 -10 ชั่วโมง เมื่อถึงคราวต้องตัดสินใจแก้ปัญหาฉุกเฉินตกหลุมอากาศเครื่องยนต์ขัดข้องจะล้า แต่พอมีออโต้ไพล็อตก็พักได้ ถ้าคนเราไม่มีระบบออโต้ไพล็อต ทุกอย่างต้องสั่งการผ่านสมองโดยตรงหมดเลย เราจะเหนื่อยมากไม่มีแรงทำงาน 8 -10 ชั่วโมง ออโต้ไพล็อต คือระบบของร่างกายที่พัฒนาเพื่อผ่อนแรง ให้ดำเนินชีวิตไปแบบสบายๆ ประหยัดพลังสมอง ประหยัดพลังใจของเรา ให้ทำไปได้แบบสบายๆ

หากใครเซ็ตระบบออโต้ไพล็อตเอาไว้ดีทุกอย่างรันแบบออโตเมติกอย่างดีก็เป็นประโยชน์ แต่คนไหนเซ็ตออโต้ไพล็อตเอาไว้ไม่ดี ชีวิตก็จะรวน ไม่เรียบร้อย บางคนแต่งตัวสวยไปข้างนอก ไปดูที่บ้านรกไปหมด เรียกว่าห้ามใครดูห้องเด็ดขาด ต้องขอเวลาหนึ่งวันหนึ่งคืน ในการจัดห้องก่อนอย่างนี้เป็นต้น เพราะออโต้ไพล็อตเซ็ตไว้ไม่ดี ชีวิตจึง วนอยู่กับวงจรที่ย่ำแย่ แล้วก็มีปัญหาในชีวิต มีปัญหาสุขภาพ มีปัญหากับงาน มีปัญหาการบริหารเวลา มีปัญหามนุษยสัมพันธ์ มีปัญหาเต็มไปหมด เพราะเซ็ตออโต้ไพล็อตไว้ไม่ดี ในแง่มุมหนึ่ง ออโต้ไพล็อตนี้ก็เป็นเหมือนกับสิ่งที่คุ้นจนเป็นนิสัยนั่นเอง

ออโต้ไพล็อตระดับพื้นฐานที่ควรฝึกให้เป็นออโตเมติก 5 เรื่อง ได้แก่

1.ความสะอาด ให้คุ้นเคยความสะอาด เห็นอะไรสกปรกก็เก็บกวาดแบบไม่ต้องคิด และทำอย่างสบายๆ เป็นธรรมชาติ ชอบทุกอย่างสะอาดสะอ้าน

2.ความเป็นระเบียบ จัดข้าวของเป็นระเบียบเรียบร้อย ทุกอย่างเข้าที่เข้าทาง ไม่กองสุมๆไว้ ทุกอย่างเป็นระเบียบ ทำจนกระทั่งเป็นแพตเทิร์นในใจ เมื่อเรื่องใหม่เข้ามาออโต้ไพล็อตสามารถประยุกต์ตัวเองได้อะไรเข้ามาก็จะทำให้สิ่งนั้นเป็นระเบียบ แม้กระทั่งความคิดก็จะเป็นระเบียบ

3.ความสุภาพ สุภาพไม่ใช่แค่พูดเพราะอย่างเดียว แต่คือทำกับทุกอย่างไม่ว่าจะเป็น คน สัตว์ หรือสิ่งของ ด้วยความนุ่มนวลไม่ทำให้กระทบกระเทือน ฝึกให้สุภาพจนชิน จะเป็นแพตเทิร์นในใจ เป็นระบบอัตโนมัติในตัว แล้วชีวิตจะมีแต่ดีขึ้นพอฝึกระบบพื้นฐานอย่างนี้ได้ ทั้งสะอาด เป็นระเบียบ สุภาพ จะรองรับออโต้ไพล็อตเรื่องอื่นๆทั้งหมดเลย เพราะเหล่านี้คือออโต้ไพล็อตพื้นฐาน

4.ตรงเวลา

5.รู้จักความสงบใจ ความนิ่ง ด้วยการทำสมาธิ เพราะฉะนั้นจะเป็นอัตโนมัติว่า มีอะไรเข้ามาจะทำอะไรจะนิ่ง แล้วก็ทำทุกอย่างได้อย่างดี สุขุมรอบคอบ เห็นทุกอย่าง อย่างละเอียด สามารถมองเห็นในสิ่งที่คนอื่นมองไม่เห็น สร้างสรรค์งานนวัตกรรมใหม่ก็ทำได้ เพราะนิ่งพอที่จะเห็นในสิ่งที่คนอื่นมองไม่เห็น

ฝึก 5 อย่างนี้ สะอาด เป็นระเบียบ สุภาพ ตรงเวลา แล้วก็ใจนิ่งด้วยสมาธิ จะเป็นตัวรองรับระบบออโต้ไพล็อตทุกอย่างในตัวของเราอย่างดี

รับชมคลิปวิดีโอ ระบบออโต้ไพล็อตในมนุษย์ : ทันโลกทันธรรม