กระต่ายตื่นตูม

เราเกิดมาภพชาติหนึ่ง เพื่อแสวงหาที่พึ่งที่ระลึกอันแท้จริง แสวงหาสิ่งที่ไม่มีการเปลี่ยนแปลง เป็นสุขได้ด้วยตนเอง และเป็นตัวตนที่แท้จริง สิ่งที่เราต้องการนี้ รวมประชุมอยู่ในธรรมกายทั้งหมด ธรรมกายคือแก่นของชีวิต เป็นชีวิตในระดับลึก ที่อยู่ภายในตัวของเรา ที่ทุกคนมีสิทธิ์จะเข้าถึงได้ หากฝึกใจให้หยุดนิ่ง ถ้าหยุดได้เมื่อไรก็เข้าถึงได้เมื่อนั้น ไม่จำกัดด้วยกาลเวลา ถ้าเราเข้าถึงธรรมกายแล้ว ชีวิตเราจะอยู่อย่างมีความหมาย และอยู่อย่างมีเป้าหมาย เป็นชีวิตที่มีความมั่นคง และปลอดภัยอย่างแท้จริง

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ใน ขุททกนิกาย ทุททุภายชาดก ว่า

                         “อปฺปตฺวา ปทวิญฺญาณํ ปรโฆสานุสาริโน
                          ปมาทปรมา พาลา    เต โหนฺติ ปรปตฺติยา
                          เย จ สีเลน สมฺปนฺนา    ปญฺญายูปสเม รตา
                          อารกา วิรตา ธีรา    น โหนฺติ ปรปตฺติยา

ชนเหล่าใด ชอบเชื่อตามเสียงคนอื่น โดยยังไม่ทันได้รู้ความเป็นจริง ชนเหล่านั้นนับว่าเป็นพาล มีความประมาทเป็นอย่างยิ่ง ส่วนชนเหล่าใดสมบูรณ์ด้วยศีล มีปัญญา ยินดีในความสงบ ชนเหล่านั้นนับว่าเป็นนักปราชญ์บัณฑิต เป็นผู้งดเว้นความชั่ว ย่อมไม่เชื่อคนอื่นเลย”

พุทธภาษิตบทนี้ พระองค์ทรงสอนเราว่า เมื่อมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้น ควรพิจารณาให้ดีก่อน ไม่ควรด่วนสรุปทันที แล้วพูดต่อๆ กันไปตามที่ตนเข้าใจ เพราะการทำเช่นนี้จะก่อให้เกิดความผิดพลาด อาจทำให้มีการเข้าใจผิดกันได้ อันจะนำไปสู่ความขัดแย้งกันในเรื่องความคิดเห็น เมื่อใดที่เราเชื่อผู้อื่นโดยที่ยังไม่ทันพิสูจน์ความจริงว่าเป็นอย่างไร เมื่อนั้น พึงรู้ว่าเราเริ่มประมาทแล้ว

นักปราชญ์บัณฑิตผู้สมบูรณ์ด้วยศีล ย่อมไม่เบียดเบียนผู้อื่น ไม่ทำความเดือดร้อนให้แก่ใครด้วยคำพูดและการกระทำ หากจะใช้สติปัญญาพิจารณาไตร่ตรองหาเหตุผลที่แท้จริง โดยไม่ด่วนสรุปหรือตัดสินผู้ใด แต่จะอาศัยข้อมูลที่แท้จริง และด้วยดวงปัญญาที่บริสุทธิ์ ตัดสินทุกสิ่งด้วยความเที่ยงธรรม เพราะท่านมีใจที่บริสุทธิ์ ไม่มีอคติความลำเอียง เป็นผู้สงบระงับ มีศีลบริสุทธิ์ เมื่อศีลบริสุทธิ์สมาธิก็ตั้งมั่น เมื่อสมาธิตั้งมั่นปัญญาก็สว่างไสว เป็นดวงปัญญาที่สามารถพิจารณาเรื่องราวต่างๆ ได้ถูกต้อง ตรงไปตามความเป็นจริง ท่านจึงเป็นผู้ที่ห่างไกลจากความชั่ว และไม่หลงประพฤติผิดทั้งทางกาย วาจา ใจ ทำให้ดำเนินชีวิตไม่ผิดพลาด ถ้าใครปฏิบัติตามก็จะได้รับความผาสุก ความปลอดภัยในชีวิต

ดังเรื่องของพระโพธิสัตว์ในกาลก่อน ที่ท่านเกิดเป็นพญาราชสีห์ ได้ช่วยชีวิตของหมู่สัตว์เป็นจำนวนมากให้รอดพ้นจากความตายด้วยดวงปัญญาที่บริสุทธิ์ของท่าน เรื่องมีอยู่ว่า

* ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์เกิดเป็นพญาราชสีห์ อาศัยอยู่ในป่าใหญ่แห่งหนึ่ง กระต่ายน้อยตัวหนึ่ง หลังจากที่หาอาหารกินจนอิ่มแล้วก็เข้าไปในดงตาลซึ่งมีต้นมะตูมเป็นจำนวนมากปะปนอยู่ กระต่ายได้เข้าไปนอนอยู่ใต้ต้นตาล แล้วเกิดความคิดขึ้นมาว่า ถ้าเกิดแผ่นดินถล่ม เราจะหนีไปไหนดี

ขณะที่มีความคิดฟุ้งซ่านอยู่นั้น ลูกมะตูมสุกผลหนึ่งได้ตกลงมาใส่ต้นตาล กระทบใบตาลแห้งเกิดเสียงดังสนั่น กระต่ายตกใจสุดขีดคิดว่าแผ่นดินถล่ม ด้วยความกลัวตายจึงกระโดดขึ้นแล้ววิ่งหนีออกจากที่นั่นทันทีอย่างไม่เหลียวหลัง กระต่ายตัวอื่นต่างก็ถามด้วยความตกใจว่า “วิ่งหนีอะไรมา” กระต่ายน้อยก็วิ่งไปตอบไปว่า “อย่ามัวถามอยู่เลย แผ่นดินถล่มแล้ว พวกเรารีบวิ่งหนีเร็วเข้า” กระต่ายตัวที่ถามก็วิ่งตามไป ทำให้กระต่ายตัวอื่นๆ พากันวิ่งตามไปด้วยความตกใจ

สัตว์อื่นเห็นฝูงกระต่ายวิ่งมาด้วยอาการที่ตกใจกลัว จึงไต่ถามว่า “เกิดอะไรขึ้น” ฝูงกระต่ายตอบว่า “แผ่นดินกำลังถล่ม” สัตว์อื่นๆ ได้ฟังแล้วไม่ทันพิจารณา ก็เกิดความกลัว พากันวิ่งตามฝูงกระต่ายไป จนทำให้เป็นฝูงสัตว์ใหญ่ มีสัตว์นานาชนิดมากมายครอบคลุมพื้นที่ประมาณหนึ่งโยชน์ หรือเท่ากับ ๑๖ กิโลเมตร สัตว์แต่ละตัวต่างรีบวิ่งหนีโดยไม่คิดชีวิต

เมื่อวิ่งมาใกล้บริเวณที่พญาราชสีห์อยู่ ราชสีห์โพธิสัตว์ได้ลุกขึ้น แล้วมองดูหมู่สัตว์ที่กำลังวิ่งมา พิจารณาดูไม่เห็นว่ามีอะไรผิดสังเกต จึงถามสัตว์ตัวหนึ่งว่าเกิดอะไรขึ้น ได้รับคำตอบว่าเกิดแผ่นดินถล่ม พญาราชสีห์คิดว่า ธรรมดาแผ่นดินถล่มจะต้องมีอาการไหวก่อน แล้วป่าแห่งนี้ยังไม่เคยมีเหตุการณ์เช่นนี้เกิดขึ้น พวกสัตว์เหล่านี้คงมีความเข้าใจผิดอะไรสักอย่าง ถ้าเราไม่ช่วยให้ความกระจ่าง ชีวิตของสัตว์ทั้งหมดก็จะถึงความพินาศ

พญาราชสีห์ได้บันลือสีหนาท เสียงดังกึกก้องไปทั่วบริเวณ เมื่อสัตว์ทุกชนิดหยุดวิ่ง พญาราชสีห์จึงถามว่า “พวกท่านพากันหนีอะไรมา” พวกสัตว์ตอบว่า “พวกเราวิ่งหนีแผ่นดินถล่ม” พญาราชสีห์ถามอีกว่า “แล้วมีใครเห็นบ้าง ว่าแผ่นดินถล่ม” พวกสัตว์ตอบว่า “ช้างเห็น” ราชสีห์ถามช้าง ช้างก็บอกว่า “ไม่เห็น แต่พวกราชสีห์เห็น” ราชสีห์ก็บอกว่า “ไม่เห็น แต่พวกเสือเห็น” เสือบอกว่า “ไม่เห็น แต่พวกแรดเห็น” แรดบอกว่า “ไม่เห็น แต่พวกโคเห็น” สัตว์ทั้งหลายต่างซัดทอดกันต่อๆ ไปจนถึงพวกกระต่าย

พวกกระต่ายมองหน้ากัน แล้วชี้ไปยังกระต่ายน้อยตัวหนึ่ง บอกว่า “กระต่ายตัวนี้แหละที่เห็นก่อน” พญาราชสีห์จึงถามกระต่ายน้อยว่า “เจ้าเห็นแผ่นดินถล่มจริงหรือ” กระต่ายตอบว่า “เห็น” พญาราชสีห์ถามว่า “เห็นอยู่ที่ไหนล่ะ” กระต่ายบอกว่า “เห็นอยู่ที่ดงตาล เมื่อได้ยินเสียงแผ่นดินถล่ม จึงรีบวิ่งหนีทันที” พญาราชสีห์ได้ปลอบโยนหมู่สัตว์ทั้งหลายให้สบายใจ แล้วยกกระต่ายขึ้นบนหลัง วิ่งไปที่ดงตาลด้วยความเร็ว เมื่อถึงดงตาลจึงวางกระต่ายลง ถามว่า “ตรงไหนที่แผ่นดินถล่ม ช่วยชี้ให้ดูหน่อยซิ” กระต่ายกลัว ไม่กล้าเข้าไปใกล้ จึงยืนอยู่ห่างๆ แล้วชี้บอกว่า “ที่ตรงโน้นนั่นแหละ ที่มีเสียงดังสนั่นหวั่นไหว”

พญาราชสีห์จึงเข้าไปดูที่ใต้ต้นมะตูม เห็นผลมะตูมสุกที่หล่นลงมาจากต้นมะตูมซึ่งอยู่ใกล้ๆ กับต้นตาล รู้ทันทีว่าผลมะตูมสุกคงหล่นลงมากระทบกับใบตาล เกิดเสียงดัง ทำให้กระต่ายเข้าใจผิด คิดว่าเป็นแผ่นดินถล่ม จากนั้นก็ให้กระต่ายขึ้นเกาะบนหลังของตน แล้วพากลับไปหาหมู่สัตว์ทั้งหลายที่รออยู่ เล่าเรื่องราวทั้งหมดที่เกิดขึ้น ทำให้สัตว์ทั้งหลายได้ประจักษ์ในความจริงทั้งหมด

พวกสัตว์พากันโล่งใจ ต่างแยกย้ายกันกลับไปสู่ถิ่นที่อยู่ของตน และยกย่องพระโพธิสัตว์ว่า เป็นเจ้าป่าผู้ยังประโยชน์สุขมาให้แก่พวกตน เพราะถ้าหากท่านไม่ได้ทัดทานสัตว์เหล่านั้นไว้ สัตว์ทั้งหมดจะต้องพากันวิ่งลงทะเลไปตายหมด แต่เพราะอาศัยพระโพธิสัตว์ผู้มีปัญญา สุขุมรอบคอบ สัตว์เหล่านั้นจึงมีชีวิตรอดปลอดภัยกันทั้งหมด

จากเรื่องนี้จะเห็นได้ว่า การพิจารณาใคร่ครวญให้ดีก่อนตัดสินใจ เป็นสิ่งที่บัณฑิตในกาลก่อนได้กระทำกันเป็นปกติ ซึ่งเราควรถือเป็นแบบอย่าง ยิ่งสมัยนี้มีการสื่อสารรวดเร็ว ส่งข่าวสารถึงกันได้ทั่วโลก เรายิ่งต้องรับฟังด้วยความพินิจพิจารณาอย่างรอบคอบ อย่าเพิ่งตระหนกตกใจจนเกินไป ใช้สติปัญญาพิจารณาให้ดี หมั่นฝึกฝนใจให้หยุดนิ่งให้ใจเป็นกลางๆ ใคร่ครวญทุกสิ่งด้วยเหตุด้วยผล อย่าเชื่ออะไรง่ายๆ แล้วการตัดสินใจของเราจะไม่ผิดพลาด ถ้าเราใช้ธรรมะช่วยในการตัดสินใจ ทุกอย่างจะลงเอยด้วยดีเสมอ

พระธรรมเทศนาโดย: พระเทพญาณมหามุนี

นามเดิม พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)

* มก. เล่ม ๕๘ หน้า ๕๓๐