พระโพธิสัตว์ผู้ปรารถนาที่จะตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณ เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งในอนาคต จะต้องบำเพ็ญบารมีทั้งสิบทัศให้ครบถ้วนและเต็มเปี่ยมทุกประการ ซึ่งบารมีแต่ละประการนั้น มีรายละเอียดดังต่อไปนี้

 

1.ทานบารมี หมายถึง การให้ การบริจาค หรือการสละสิ่งของต่างๆของตนเองให้แก่ผู้อื่น โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน ซึ่งทานบารมีนี้เป็นบารมีอันดับแรกที่พระโพธิสัตว์จะต้องบำเพ็ญก่อนบารมีประการอื่นๆ

 

 

        ทั้งนี้เป็นเพราะพระโพธิสัตว์เป็นผู้มีมโนปณิธานอันยิ่งใหญ่ ในการที่จะนำพาตนเองและสรรพสัตว์ทั้งหลายให้หลุดพ้นจากห้วงวัฏสงสารแห่งความทุกข์ ไปสู่ฝั่งพระนิพพานอันเป็นบรมสุข ดังนั้น ท่านจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีหมู่คณะที่จะมาช่วยกันทำภารกิจอันสำคัญนี้ให้สำเร็จให้ได้ และด้วยเหตุนี้เอง จึงทำให้ท่านต้องสั่งสมทุนหรือเสบียงที่จะมาหล่อเลี้ยงทั้งตนเองและหมู่คณะ ให้สามารถสร้างบารมี และทำหน้าที่เผยแผ่พระพุทธศาสนา ได้อย่างเต็มที่เต็มกำลัง

 

 

 

        เพราะฉะนั้นพระโพธิสัตว์ทุกท่าน จึงเริ่มต้นการสร้างบารมีด้วยการบำเพ็ญทานบารมีเป็นอันดับแรก เพื่อที่ท่านจะได้ไม่ต้องไปเสียเวลากับการแสวงหาปัจจัยสี่ อีกทั้ง ยังทำให้ท่านสามารถที่จะบำเพ็ญบารมีประการอื่นๆได้อย่างสะดวกสบายมากขึ้น นอกจากนี้ การบำเพ็ญทานบารมียังเป็นการขัดเกลากิเลส ด้วยการกำจัดความตระหนี่ออกไปจากใจ และสร้างนิสัยรักการให้เป็นชีวิตจิตใจอีกด้วย

 

 

 

        จะเห็นได้ว่า ทานบารมีเป็นพื้นฐานที่สำคัญ ในการที่จะสร้างบารมีประการอื่นๆได้อย่างเต็มที่เต็มกำลัง ด้วยเหตุนี้เอง พระโพธิสัตว์ทุกท่านจึงมีอัธยาศัยรักในการบริจาคทานอยู่เป็นนิตย์ โดยไม่ว่าท่านจะถือกำเนิดเกิดเป็นอะไรก็ตาม ท่านก็จะมีใจรักและยินดีในการให้ทานอยู่เสมอ

 

 

 

        ซึ่งการบริจาคทานของพระโพธิสัตว์นี้ อุปมาเหมือนกับบุคคลที่สามารถคว่ำหม้อที่มีน้ำอยู่เต็ม ให้น้ำในหม้อไม่เหลือเลยแม้สักหยดหนึ่งได้ ฉันใด พระโพธิสัตว์ผู้มีอัธยาศัยรักในการให้ทานเป็นอย่างยิ่ง ก็สามารถที่จะบริจาคได้ทุกสิ่งทุกอย่างไม่ว่าจะเป็นทรัพย์ อวัยวะ หรือแม้กระทั่งเลือดและชีวิต ฉันนั้น

 

2.ศีลบารมี หมายถึง การรักษากาย วาจา ให้สะอาดและบริสุทธิ์ ซึ่งศีลบารมีนี้เป็นบารมีประการที่สองที่พระโพธิสัตว์จะต้องบำเพ็ญเป็นลำดับต่อไป ทั้งนี้เป็นเพราะการบำเพ็ญศีลบารมีเป็นการรักษาความเป็นปกติของมนุษย์เอาไว้ เพื่อจะได้ใช้อัตภาพของความเป็นมนุษย์นี้ สั่งสมบุญสร้างบารมีได้อย่างเต็มที่เต็มกำลัง

 

 

 

        เพราะฉะนั้น เมื่อพระโพธิสัตว์ได้บำเพ็ญทานบารมี ซึ่งเป็นการสั่งสมเสบียงบุญข้ามภพข้ามชาติแล้ว ท่านก็จำเป็นจะต้องรักษาศีลให้สะอาดและบริสุทธิ์ด้วย เพื่อที่ท่านจะได้เกิดวนเวียนอยู่แต่ในสองภพภูมิเท่านั้น นั่นก็คือ มนุสสภูมิและเทวภูมิ ซึ่งเมื่อท่านละจากโลกนี้ไปแล้ว ก็จะได้ไปเสวยสุขอยู่ในสุคติโลกสวรรค์ และเมื่อถึงเวลาอันสมควรก็ลงมาเกิดสร้างบารมีต่อบนโลกมนุษย์ ด้วยเหตุนี้เอง จึงทำให้ท่านสามารถที่จะสร้างบารมีได้อย่างตลอดต่อเนื่อง ไม่ขาดสาย ไม่ขาดตอน และไม่ต้องเสียเวลาของการสร้างบารมีไป

 

 

 

        แต่ถ้าหากรักษาศีลไม่บริสุทธิ์ และได้พลาดพลั้งไปกระทำความผิดเสียแล้ว ก็อาจจะเป็นผลทำให้ต้องพลัดไปเกิดในทุคติภูมิ ซึ่งเป็นภพภูมิของสัตว์นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน ก็จะทำให้ขาดโอกาสในการสร้างบารมีในภพชาตินั้นไป

 

 

 

        จะเห็นได้ว่า ศีลเป็นเสมือนเกราะแก้วคุ้มกันภัย ที่จะทำให้ผู้รักษาศีลไม่ต้องพลัดไปเกิดในทุคติภูมิ และไม่ต้องถูกเบียดเบียนทำร้ายร่างกาย ชีวิต ทรัพย์สิน หรือของอันเป็นที่รัก อันเป็นผลมาจากวิบากกรรมที่ตนเองได้เคยพลาดพลั้งไปกระทำความผิดเอาไว้ อีกทั้งศีลยังเป็นเหตุให้ได้ความสมบูรณ์พร้อมด้วย รูปสมบัติ คือ การมีร่างกายที่แข็งแรงสมบูรณ์ ไม่เจ็บ ไม่ป่วย ไม่ไข้ และมีอายุขัยที่ยืนยาวนาน ด้วยเหตุนี้เอง จึงทำให้ผู้รักษาศีลสามารถที่จะสั่งสมบุญสร้างบารมีได้อย่างเต็มที่เต็มกำลัง นอกจากนี้ ศีลยังเป็นเครื่องกลั่นธาตุในตัว ทำให้กาย วาจา ใจ ใสสะอาดบริสุทธิ์ และมีใจหยุดนิ่ง ตั้งมั่น เป็นสมาธิได้ง่ายอีกด้วย

 

 

 

        เพราะฉะนั้น ตลอดทุกภพทุกชาติที่พระโพธิสัตว์ได้เกิดมาสร้างบารมี ท่านจะตั้งใจบำเพ็ญศีลบารมี ด้วยการสมาทานศีลอยู่เป็นวัตร และรักษาศีลให้บริสุทธิ์บริบูรณ์อยู่เสมอ โดยที่ท่านจะสำรวมระวังไม่ให้ศีลของตนเองด่างพร้อยหรือขาดตกบกพร่องเลยแม้แต่น้อย ถึงแม้ว่าท่านจะต้องสละชีวิตเพื่อรักษาศีลของตนเองไว้ก็ตาม ท่านก็ยินยอมและพร้อมที่จะตาย แต่จะไม่ยอมให้ศีลของตนเองต้องขาดไปอย่างแน่นอน

 

 

 

        อุปมาเหมือนกับจามรี¹ ยอมที่จะสละชีวิตเพื่อรักษาขนหางของตนไว้ ฉันใด พระโพธิสัตว์ก็ยอมที่จะสละชีวิตเพื่อรักษาศีลของตนไว้ ฉันนั้น