ส่วนทางมาแห่งปัญญาบารมีนั้น สามารถแบ่งออกได้เป็นสามระดับ ดังต่อไปนี้

 

1.สุตมยปัญญา หมายถึง ความรู้อันเกิดจากการได้ยิน ได้ฟัง ได้อ่าน ได้ศึกษาความรู้ต่างๆจากสำนักเรียนของอาจารย์ผู้มีชื่อเสียง หรือจากบุคคลรอบข้าง ซึ่งความรู้ในระดับนี้ ถือเป็นเพียงความรู้ระดับต้นๆเท่านั้น เพราะเป็นความรู้ที่ทรงจำต่อๆกันมา อาจจะมีผิดพลาดคลาดเคลื่อนกันไปบ้าง ดังนั้น จึงต้องมีปัญญาที่สูงขึ้นไปกว่านี้เกิดขึ้นมารองรับ นั่นก็คือ ปัญญาระดับที่สอง...จินตมยปัญญา

 

2.จินตมยปัญญา หมายถึง ความรู้อันเกิดจากการพินิจพิจารณาไตร่ตรองทดลองด้วยตนเอง เป็นความรู้ที่สำเร็จด้วยการคิด ซึ่งถือเป็นความรู้ระดับกลาง ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว...ความรู้ของชาวโลกทั้งหลายจะสูงสุดก็เพียงแค่จินตมยปัญญานี้เท่านั้น แต่เหนือฟ้าก็ยังฟ้าที่กว้างใหญ่กว่า หรืออาจกล่าวได้ว่า “ในสิ่งที่ใช่...กลับมีสิ่งที่ใช่กว่า”-ดังนั้น จึงไม่แปลกเลยที่จะมีปัญญาหรือความรู้ที่เหนือกว่าจินตมยปัญญา นั่นก็คือ ภาวนามยปัญญา

 

3.ภาวนามยปัญญา หมายถึง ความรู้แจ้ง เป็นความรู้อันเกิดจากการเจริญสมาธิภาวนา ซึ่งถือเป็นความรู้อันบริสุทธิ์ ที่จะทำให้พระโพธิสัตว์สามารถค้นพบหนทางที่จะนำตนและสรรพสัตว์ทั้งหลาย ให้หลุดพ้นจากวัฏสงสารไปสู่ฝั่งพระนิพพานได้ในที่สุด ดังนั้น ภาวนามยปัญญา จึงถือเป็นความรู้ระดับสูงสุด หากใครมีปัญญาระดับนี้ บุคคลผู้นั้นจะต้องมีจิตที่ใส สว่าง และบริสุทธิ์เป็นอย่างมาก เพราะใจที่ใสสว่างจะนำมาซึ่งความรู้หรือดวงปัญญาอันบริสุทธิ์ ยิ่งความสว่างของใจไปถึงไหน ความรู้ก็จะไปถึงนั่น และเมื่อความสว่างของใจมากเข้า มากเข้า จนกระทั่ง...ความสว่างนั้น เป็นความสว่างที่สว่างอย่างไม่มีประมาณ บุคคลผู้นั้นก็จะมีดวงปัญญาที่แทงตลอดในสรรพสัตว์และสรรพสิ่งทั้งปวง จนในที่สุด จะสามารถค้นพบความรู้อันประเสริฐ ซึ่งจะเป็นกุญแจสำคัญ ที่จะนำไปสู่หนทางแห่งความดับทุกข์ได้ในที่สุด

 

 

 

        ดังนั้น พระโพธิสัตว์ผู้มุ่งขจัดกิเลสอาสวะ ย่อมมีความมุ่งมั่นในการฝึกฝนเพิ่มพูนปัญญาบารมีอยู่เสมอ โดยการขวนขวายแสวงหาความรู้ต่างๆจากคนทุกชนชั้น เพื่อจะนำความรู้ที่ได้จากคนเหล่านั้นมากำจัดอาสวกิเลสในตนให้หมดเกลี้ยงไปจากใจ หากแม้จะต้องเอาชีวิตเข้าแลก เพื่อให้ได้มาซึ่งความรู้นั้นแล้ว ท่านก็ยินดีและยินยอมโดยไม่เสียดายชีวิตเลย

 

 

        ด้วยเหตุนี้เอง การบำเพ็ญปัญญาบารมีของพระโพธิสัตว์ จึงอุปมาเหมือนกับพระภิกษุผู้เที่ยวบิณฑบาตเป็นวัตร โดยไม่เลือกว่าหนทางที่บิณฑบาตนั้นจะไปสู่ตระกูลสูง ต่ำ หรือปานกลาง ฉันใด พระโพธิสัตว์ย่อมปรารถนาที่จะไต่ถามผู้รู้อยู่ตลอดกาลเนืองนิตย์ ฉันนั้น

 

 

<< ตอนที่ 82 เนกขัมมบารมี

พระศรีอริยเมตไตรย์

ตอนที่ 84 วิริยบารมี >>