ทศชาติชาดก
เรื่อง มโหสถบัณฑิต ผู้ยิ่งด้วยปัญญาบารมี
ตอนที่ 187
จากตอนที่แล้ว มโหสถได้เห็นพระพักตร์อันเศร้าสลดของพระเจ้าจุลนี จึงกราบทูลให้ทรงคลายกังวลว่า “ข้าแต่มหาราช พระองค์อย่าได้ทรงวิตกไปเลย พระเจ้าข้า ที่พระองค์ทำไปนั้นก็เพราะเหตุที่ทรงคบคนพาลนั่นเอง การคบมิตรชั่วย่อมให้โทษเช่นนี้แหละ ขอใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ทรงขอขมาพระราชาทุกพระองค์เสียเถิด จะได้ไม่มีเวรภัยต่อกัน”
" /> พระเจ้าจุลนีรีบตรัสขออโหสิกรรม แก่พระราชาเหล่านั้น พระราชาทั้งหมดทรงรับการขอขมาของพระเจ้าจุลนี และพร้อมเพรียงกันอดโทษให้พระองค์ด้วยความยินดี
พระเจ้าจุลนีจึงทรงถือเอาโอกาสนั้น จัดให้มีงานพระราชพิธีเฉลิมฉลองภายในอุโมงค์นั้น ด้วยความรื่นเริงบันเทิงใจตลอดระยะเวลาเจ็ดวัน ก่อนที่จะเสด็จกลับคืนสู่พระนคร
เมื่อเสด็จถึงปัญจาลนครแล้ว พระเจ้าจุลนีทรงพระราชทานสักการะเป็นอันมากแก่มโหสถบัณฑิต อีกทั้งมีพระราชประสงค์จะขอให้มโหสถอยู่รับใช้ใกล้ชิดในราชสำนักของพระองค์
มโหสถกราบบังคมทูลว่า “หม่อมฉันขอกราบบังคมทูลถวาย ถึงแบบแผนอันดีงามของท่านผู้เป็นบัณฑิตว่า ผู้ใดละทิ้งท่านผู้ชุบเลี้ยงตนมาเพราะเหตุแห่งทรัพย์ ผู้นั้นย่อมถูกติเตียนทั้งสองด้าน คือ ประการแรก วิญญูชนทั้งหลายจักติเตียนผู้นั้นได้ว่า ทอดทิ้งท่านผู้มีอุปการคุณเพียงเพราะโลภอยากได้ทรัพย์ และอีกประการหนึ่ง แม้ตนก็จักติตนได้ นี้ถือเป็นสิ่งสำคัญนัก พระพุทธเจ้าข้า”
มโหสถได้กราบทูลต่อไปอีกว่า “หากพระเจ้าวิเทหราชยังทรงมีพระชนม์อยู่เพียงใด ตราบนั้นหม่อมฉันก็จะไม่ขอเป็นคนของพระราชาอื่น และจะไม่ขอไปพำนักอาศัยในดินแดนอื่นในฐานะข้าเฝ้าเป็นอันขาด พระพุทธเจ้าข้า”
" /> พระอธิราชจุลนีทรงสดับเช่นนั้น ก็ทรงเข้าพระทัยมโหสถเป็นอย่างดี ท้าวเธอทรงตรัสชื่นชมว่า “เธอนี่ช่างกตัญญูรู้คุณ สมกับเป็นมหาบัณฑิตจริงๆ แต่ก็เอาเถอะ หากเธอยังยืนยันมั่นคงเช่นนั้น ฉันก็จะขออะไรเธอสักอย่างหนึ่งจะได้ไหม”
“พระองค์ทรงประสงค์สิ่งใดหรือ พระเจ้าข้า” มโหสถทูลถาม
" />
พระเจ้าจุลนีทรงแย้มพระโอษฐ์ด้วยพระหฤทัยเบิกบาน พลางตรัสว่า “เธอจะให้สัญญากับเราได้ไหมว่า เมื่อพระราชาของเธอเสด็จทิวงคตแล้ว เธอจะกลับมาอยู่กับฉันที่นี่ ฉันขอเพียงเท่านี้ล่ะ”
มโหสถทูลรับสนองทันทีว่า “ขอเดชะ หม่อมฉันขอกราบถวายสัตย์ปฏิญาณ เมื่อถึงเวลานั้น หากว่าหม่อมฉันยังมีชีวิตอยู่ ก็จักกลับมาอยู่กับใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทอย่างแน่นอน พระพุทธเจ้าข้า”
“ขอให้ฉันได้มีชีวิตยืนยาวไปจนกว่าจะถึงวันนั้นเถอะนะ ไม่แน่ว่าเธอกับฉัน ใครจะได้ท่องปรโลกก่อนกัน” พระเจ้าจุลนีทรงเย้าเล่นด้วยพระอารมณ์ดี
" /> “ขอพระองค์ทรงมีพระชนมายุยืนนาน ตราบเท่าที่ทรงปรารถนา พระพุทธเจ้าข้า” มโหสถกราบทูลถวายพระพร
ก่อนจะถวายบังคมลา มโหสถกราบทูลพระเจ้าจุลนีเป็นครั้งสุดท้ายว่า “พระองค์อย่าทรงวิตกถึงพระราชวงศ์เลย หม่อมฉันมั่นใจเหลือเกินว่า พระเจ้าวิเทหราชจะทรงปฏิบัติต่อทุกพระองค์อย่างดีเสมือนญาติของพระองค์เอง
และหากหม่อมฉันกลับไปถึงมิถิลานครแล้ว จะรีบส่งเสด็จพระราชชนนี พระเทวี และเจ้าชายปัญจาลจันทะกลับมาโดยเร็วที่สุด พระเจ้าข้า”
" />
พระเจ้าจุลนีตรัสว่า “ขอบใจเธอมาก พ่อบัณฑิต ฉันจะรอ ฝากเธอช่วยนำบรรณาการเหล่านี้ไปมอบให้ลูกหญิงของฉันด้วย”
ตรัสดังนี้แล้ว ก็ทรง
" />ฝากทาสชายหญิง โค กระบือ ทองเงิน ผ้า ช้าง ม้า และรถที่ตกแต่งอย่างดี ให้มโหสถนำไปพระราชทานเป็นของกำนัลแด่พระราชธิดาปัญจาลจันที
จากนั้น ก็รับสั่งให้ตระเตรียมโภชนะสำหรับบำรุงเลี้ยงกองรถและกองราบอย่างอิ่มหนำสำราญ ทั้งยังให้จัดอาหารสำหรับช้างและม้าพาหนะเพิ่มขึ้นอีกเป็นสองเท่า
ท้าวเธอทรงมีพระหฤทัยโสมนัส ตรัสประทานพรแด่มโหสถก่อนจะออกเดินทางด้วยพระดำรัสว่า “ขอพระเจ้าวิเทหราชจงทอดพระเนตรเห็นเธอกลับไปถึงมิถิลาโดยสวัสดิภาพเถิด”
แม้พระราชาทั้งร้อยเอ็ดพระองค์ ก็ทรงประทานเครื่องบรรณาการแก่มโหสถอีกมากมาย
" /> ครั้นพร้อมเพรียงกันแล้ว มโหสถพร้อมด้วยขบวนเกียรติยศที่ยิ่งใหญ่อลังการ ห้อมล้อมด้วยคณะทูตทหารผู้สืบราชการลับที่ส่งมาปฏิบัติหน้าที่ในราชสำนักต่างๆ ก็เริ่มทยอยเดินทางออกจากปัญจาลนคร มุ่งหน้าสู่มิถิลานครทันที
ในระหว่างทาง มโหสถได้ส่งคนไปเก็บส่วยตามบ้านส่วยที่พระเจ้าจุลนีทรงประทานให้ ทีละบ้านๆ จนกระทั่งขบวนเคลื่อนเข้าสู่แคว้นวิเทหรัฐ
ประมาณ ๓โยชน์ก่อนจะถึงมิถิลานคร ข่าวการกลับมาของมโหสถบัณฑิตก็แพร่สะพัดไปทั่วพระนคร
" />
อาจารย์เสนกะทราบข่าวจากทหารที่เฝ้าประจำ ณ จุดสกัดที่ตนวางไว้เป็นระยะๆ ก็สุดแสนจะดีใจ รีบกุลีกุจอขอเข้าเฝ้า เพื่อทูลถวายรายงานให้ทรงทราบข่าวนั้นทันที “มาแล้วพระพุทธเจ้า มหาบัณฑิตแห่งมิถิลานครกลับมาถึงแล้ว”
พระเจ้าวิเทหราชทรงสดับข่าวอันเป็นมงคลนั้นแล้ว ก็ทรงดีพระทัยยิ่งนัก รีบประทับยืนขึ้น แล้วทอดพระเนตรผ่านช่องพระแกลมองดู ณ เบื้องล่างในทันที
" /> เมื่อพระเจ้าวิเทหราช ทรงทอดพระเนตรขบวนของมโหสถบัณฑิตที่ใหญ่โตมโหฬารนั้นแล้ว จะทรงดำริอย่างไร เพราะว่าในตอนที่อยู่ในเมืองปัญจาละนั้นมโหสถมีกองกำลังเพียงนิดเดียว แต่บัดนี้กลับมีกองกำลังมากมายเสมือนกับกองทัพใหญ่ที่พระเจ้าจุลนีเคยยกทัพมาล้อมเมืองในครั้งก่อน ส่วนว่าเหตุการณ์จะเป็นอย่างไร โปรดติดตามตอนต่อไป
พระธรรมเทศนาโดย: พระราชภาวนาวิสุทธิ์ (ไชยบูลย์ ธมฺมชโย)