คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ

ไข (ใบ) ลาน...กาลเวลา

คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ

คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ ที่บรรพชนเก็บรักษาไว้ในหีบพระธรรมตามหอไตรของวัดต่าง ๆ เพื่อสืบทอดคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสู่อนุชนรุ่นหลัง ถูกปล่อยทิ้งให้เป็นของเก่าเก็บที่ไม่มีใครเหลียวแลมาเป็นเวลานาน ความรู้อันล้ำค่าจึงปิดตายอยู่ในหีบ รอวันเสื่อมสลายไปอย่างน่าเสียดาย บัดนี้...หีบธรรมในหอไตรเปิดขึ้นแล้ว หลังจากปิดตายมานานเกือบชั่วอายุคน เสมือนหนึ่งกาลเวลาในอดีตเริ่มเคลื่อนหมุนกลับมาอีกครั้ง

คัมภีร์ใบลานผ่านช่วงวิกฤตต่าง ๆ ตามกาลเวลาที่ล่วงเลยไป ทั้งจากภัยสงคราม จากการทำลายโดยธรรมชาติ จากน้ำมือมนุษย์ และการเสื่อมสลายของวัสดุ นับวันการค้นพบคัมภีร์ใบลานอายุเก่าแก่ในสภาพสมบูรณ์จึงยากขึ้นทุกที ดังนั้นเมื่อหีบพระธรรมถูกเปิดขึ้นอีกครั้งในวันนี้ คัมภีร์ใบลานที่ยังอยู่ในสภาพดีจึงควรได้รับการอนุรักษ์อย่างเร่งด่วน

คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ

ด้วยเหตุนี้ ทีมงานโครงการพระไตรปิฎกวัดพระธรรมกาย จึงนำคัมภีร์ใบลานเหล่านี้ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมในอดีต มาเชื่อมต่อกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีของโลกยุคปัจจุบัน เพื่อสานต่อไปยังอนาคต ด้วยการใช้กล้องคุณภาพสูงบันทึกหน้าคัมภีร์ใบลานเป็นไฟล์ภาพดิจิทัล เพื่อทำสำเนาสำรองเก็บรักษาเอกสารต้นฉบับ ทำให้ผู้สนใจสามารถศึกษาจากไฟล์ภาพโดยไม่จำเป็นต้องเข้าถึงคัมภีร์ต้นฉบับโดยตรง เนื่องจากการเข้าไปจับต้องหรือเคลื่อนย้ายคัมภีร์ใบลานบ่อย ๆ อาจทำให้เกิดการชำรุดเสียหายได้

เพราะทุกครั้งที่คลี่ผ้าห่อคัมภีร์ออก นั่นหมายถึงวัสดุใบลานที่มีส่วนประกอบหลักเป็นเซลลูโลสและลิกนินต้องเผชิญกับปฏิกิริยาเคมีอันมีสาเหตุหลักจากบรรยากาศที่ไม่บริสุทธิ์แสงแดด อุณหภูมิ และความชื้น ทำให้ใบลานเกิดการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ เช่น เปลี่ยนสีขาดความชุ่มชื้น หรือเปรอะเปื้อนฝุ่นละอองที่ปนมากับอากาศ

คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ

นอกจากนี้ การเก็บคัมภีร์ใบลานเป็นไฟล์ภาพยังทำให้สามารถเผยแพร่และเข้าถึงข้อมูลได้ง่าย เมื่อนำวิวัฒนาการในปัจจุบันมารองรับองค์ความรู้ในอดีต จึงยังประโยชน์ให้เกิดควบคู่กันทั้งในเชิงวิชาการและการอนุรักษ์ ประการสำคัญหากวันใดคัมภีร์ใบลานต้นฉบับสูญหายหรืออยู่ในสภาพที่นำมาศึกษาไม่ได้อีกต่อไป ภาพสำเนาเหล่านี้จะยังปรากฏเป็นหลักฐานอ้างอิงต่อไปอีกหลายชั่วอายุคน

โครงการพระไตรปิฎกวัดพระธรรมกายจัดตั้งขึ้นเพื่อมุ่งศึกษาและอนุรักษ์คัมภีร์พระไตรปิฎกใบลาน และรวบรวมฐานข้อมูลเป็นไฟล์ดิจิทัล โดยเริ่มตั้งแต่การสำรวจทั้งในประเทศและต่างประเทศ และดำเนินการบันทึกภาพคัมภีร์ใบลานทั้งฉบับแบบหน้าต่อหน้า นอกจากนี้ยังบันทึกภาพส่วนประกอบอื่น ๆ ที่บ่งบอกประวัติของคัมภีร์ใบลานด้วย อาทิเช่นเอกสารการลงทะเบียน ผ้าห่อคัมภีร์ และป้ายฉลาก ฯลฯ

คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ

การดำเนินงานทุกขั้นตอนของโครงการมีการวางแผนงานอย่างละเอียดรอบคอบ เจ้าหน้าที่ทุกคนต้องเข้ารับการอบรมจนเกิดความรู้ ความชำนาญ เพื่อให้งานออกมาครบถ้วนสมบูรณ์อย่างพิถีพิถัน และไม่ทำให้เกิดความเสียหายต่อคัมภีร์ใบลานอันทรงคุณค่า

คัมภีร์ใบลาน ขุมทรัพย์ทางปัญญาของชาวพุทธ

ภาพทุกภาพที่บันทึกไว้ในวันนี้ จะเป็นเสมือนการไขลานให้เวลาของคัมภีร์ใบลานขยับเดินต่อไปสู่อนุชนรุ่นหลัง องค์ความรู้ในอดีตจะไม่ถูกเก็บไว้เพียงในหีบธรรมหรือตามหอไตรเท่านั้น แต่คัมภีร์ใบลานจะต้องได้รับการดูแลรักษาและทำสำเนาเก็บไว้ เพื่อนำความรู้ที่ผ่านกาลอันยาวนานมาต่อยอดและศึกษาในวงกว้าง ให้ความงดงามของพระธรรมคำสอนที่จารจดมาแสนนานงอกงามต่อไปสู่อนุชนรุ่นหลัง สมดังแรงศรัทธาของบรรพชนที่จะยังอายุพระศาสนาให้คงอยู่ไปตราบนานเท่านาน