แบตฯโน้ตบุ๊กระเบิด-ไฟลุก ผู้บริโภคจะทำอย่างไรดี?!

ผมหยิบเรื่องแบตเตอรี่โน้ตบุ๊กมาเขียนถึงอีกทีทั้งๆ ที่เป็นข่าวคราวกันอยู่ครึกโครมและน่าจะรับรู้กันอยู่ทั่วไปแล้วด้วยเหตุผลสองสามอย่าง อย่างแรกก็คืออยากทำความเข้าใจเกี่ยวกับ แบตเตอรี่ที่มีปัญหา เพื่อความกระจ่างของผู้ใช้เพิ่มเติม ถัดมาก็คือยังมีข้อมูลบางอย่างเกี่ยวกับแบตเตอรี่รุ่นเดียวกันนี้ ที่ยังไม่เป็นที่รับรู้กัน สุดท้ายซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่สุดก็คือ อยากหยิบกรณีนี้ขึ้นมาแสดงให้เห็นตัวอย่างของความรับผิดชอบที่ผู้ผลิต ผู้จัดจำหน่าย มีต่อผู้บริโภค ซึ่งผมคิดว่าในเมืองไทยเรายังแสดงความรับผิดชอบออกมาในส่วนนี้กันน้อยมาก

ก่อนอื่นขอให้ดูภาพที่ลงประกอบเรื่องครั้งนี้ให้ดีครับ ภาพดังกล่าวเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อราวกลางเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา ในการประชุมแห่งหนึ่งในประเทศญี่ปุ่น ซึ่งผู้ที่ใช้ชื่อ "แกสตัน" เป็นผู้ส่งไปเผยแพร่ในนิตยสารด้านเทคโนโลยีฉบับหนึ่ง แล้วต่อมาก็แพร่หลายอย่างกว้างขวางไปทั่วอินเตอร์เน็ตภาพแรกจะเห็นผู้คนลุกหนีแบตเตอรี่ที่กำลังลุกเป็นไฟ ก่อนที่จะลามออกไปเป็นไฟกองใหญ่บนโต๊ะยาวของที่ประชุม

กรณีดังกล่าวนอกจากก่อให้เกิดความเสียหายกับตัวโน้ตบุ๊กแล้ว ส่วนอื่นๆ ได้รับความเสียหายไม่มากมายนัก แต่มีบางกรณีที่ความเสียหายเกิดขึ้นใหญ่โต อย่างเช่นกรณีของ โธมัส ฟอร์เกอรัน เมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา ที่จู่ๆ ไฟก็ลุกขึ้นจากโน้ตบุ๊กที่วางอยู่บนที่นั่งโดยสารด้านข้างคนขับ ลงเอยด้วยรถทั้งคันไฟไหม้เสียหายยับเยิน

โน้ตบุ๊กใน 2 กรณีที่ว่านั้นเป็นโน้ตบุ๊กของเดลล์ ตัวแรกไม่รู้รุ่น แต่ตัวหลังคือรุ่น สไปรอน แบตเตอรี่ที่เป็นปัญหานั้นเป็นแบตเตอรี่ที่ผลิตโดยบริษัท โซนี่ คอร์ป. ของประเทศญี่ปุ่น เป็นแบบลิเธียม-ไอออน

ลงเอยด้วยการที่ เดลล์ ประกาศเรียกคืนแบตเตอรี่หลายรุ่นที่ผลิตและจำหน่ายออกไปทั้งพร้อมกับผลิตภัณฑ์ของตนเองและที่ขายแยกต่างหากรวม 4.1 ล้านชิ้น กลายเป็นการเรียกคืนครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ของอุตสาหกรรมคอมพิวเตอร์ โดยทาง โซนี่ คอร์ป. เห็นชอบด้วยกับการเรียกคืนครั้งนี้

แบตเตอรี่ที่ติดมากับเครื่องโน้ตบุ๊กดังต่อไปนี้ของเดลล์ ถือว่าอยู่ในข่ายต้องสงสัยครับ

Latitude : D410, D500, D505, D510, D520, D600, D610, D620, D800, D810

Inspiron : 500M, 510M, 600M, 700M, 710M, 6000, 6400, 8500, 8600, 9100, 9200, 9300, 9400, E1505, E1705

Precision: M20, M60, M70, M90

XPS: XPS, XPS Gen2, XPS M170, XPS M1710

จะสังเกตเห็นว่า มีโน้ตบุ๊กอยู่ 2 รุ่น ที่ขายในไทยผ่านทางโครงการคอมพิวเตอร์ของกระทรวงไอซีที (ถ้าจำไม่ผิดก็เป็น ละติจูด ดี 410 กับ ละติจูด ดี 500) ส่วนที่ขายกันในช่องทางอื่นๆ นั้นกี่รุ่นผมไม่รู้ครับ แต่อยากบอกว่า ขอให้ตรวจสอบแบตเตอรี่ในเครื่องคอมพิวเตอร์เดลให้ดีๆ ว่าใช่ที่เป็นปัญหาหรือไม่ อย่างแบตเตอรี่ของละติจูด ดี 500 (ซึ่งเป็นเครื่องในโครงการโน้ตบุ๊กไอซีที) ที่ผมลงเป็นภาพประกอบให้ดูตัวนี้ ไม่เป็นปัญหาครับ ไม่อยู่ในข่ายเรียกคืนของเดลล์

เอาให้ชัวร์ก็คือ ให้ตรวจสอบหมายเลขซีรีส์ (ที่วงกลมสีแดงไว้) ในตัวแบตเตอรี่ของคุณว่ากับตารางหมายเลขซีรีส์ที่มีปัญหาหรือไม่ ถ้าตรงกันละก็เตรียมดำเนินกระบวนการขอแบตเตอรี่ใหม่จากเดลล์ได้เลยครับ ใครที่ต้องการทำกระบวนการดังกล่าวนั้น ขอให้ล็อกอินเข้าไปที่ https ://www.dellbatteryprogram.com/ แล้วทำตามชั้นตอนที่บอกอยู่ในนั้นเป็นอันเรียบร้อย

ทีนี้มาถึงคำถามที่ว่า ทำไมแบตเตอรี่ถึงระเบิดได้นั้น ผู้เชี่ยวชาญเขาคาดหมายอยู่ 2 อย่าง

อย่างแรกสุด เกิดจากการลัดวงจรภายในแพคแบตเตอรี่ คือแบตเตอรี่แต่ละตัวจะมีเซลล์แบตเตอรี่อยู่หลายเซลล์ เชื่อมต่อกันแบบอนุกรม เขาบอกว่าถ้าหากเกิดการบกพร่องไม่ว่าจะมีสาเหตุจากกระบวนการผลิตหรือเกิดจากระหว่างการใช้งานทำให้ขั้วบวกและลบในแพคเชื่อมต่อกันได้ แบตเตอรี่ก็จะลัดวงจรแล้วก็ร้อนขึ้นเรื่อยๆ

อีกสาเหตุหนึ่งนั้นเป็นสาเหตุที่เกิดขึ้นโดยทั่วไปกับแบตเตอรี่ ลิเธียม-ไอออนทั้งหลาย ไม่จำกัดเฉพาะแต่แบตเตอรี่ของเดลล์ที่ว่านี้ แบตเตอรี่ชนิดนี้ถูกนำมาทดแทนแบตเตอรี่แบบเดิม (นิกเกิลเมทัลไฮดราย) เพราะมีน้ำหนักเบากว่า ให้พลังมากกว่ามากในขนาดที่เท่ากัน

แบตเตอรี่ลิเธียม-ไอออนใช้สารที่เรียกว่า "โคบอลต์ ออกไซด์" เป็นตัวก่อกำเนิดกระแสไฟ ทีนี้เจ้าโคบอลต์ ออกไซด์ ที่ว่านี้มันสามารถเกิดปฏิกิริยาอย่างที่เรียกว่า "เธอมัล รันอะเวย์" ขึ้นมาได้ คืออยู่ดีๆ ก็มีปฏิกิริยาเกิดความร้อนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

ทีนี้แบตเตอรี่ทั่วไปนั้นจะมีอุปกรณ์สำหรับการตัดการทำงานในกรณีที่ความร้อนเพิ่มขึ้นถึงระดับหนึ่ง แต่เชื่อกันว่าแบตเตอรี่รุ่นที่มีปัญหาไม่มีอุปกรณ์ตัวนี้ หรือไม่มันก็ไม่ทำงานเลย เกิดโอเวอร์ฮีตจนไฟลุกหรือในบางกรณีเกิดระเบิดขึ้นได้ในที่สุด

กระบวนการเรียกคืนและส่งแบตเตอรี่ใหม่มาทดแทนให้กับผู้ใช้หนนี้ว่ากันว่าจะเปลืองทั้งเวลาและทรัพย์สินให้เดลล์เป็นอย่างมาก เฉพาะค่าใช้จ่ายว่ากันว่าจะไม่น้อยกว่า 300 ล้านดอลลาร์ หรือราว 12,000 ล้านบาท แต่เดลล์เต็มใจทำ ถือว่าเป็นการรับผิดชอบต่อผู้บริโภคในระดับหนึ่ง

ทั้งๆ ที่น่าจะตรวจสอบจนแน่ใจว่าปลอดภัยตั้งแต่ตอนแรกแล้วก็ตามที

หนังสือพิมพ์ เดอะ ไทม์ส ของอังกฤษบอกว่า แบตเตอรี่รุ่นเดียวกันนี้ถูกผลิตไปขายให้กับ ฮิวเลตต์ แพคการ์ด, เลอโนโว และ แอปเปิ้ล ด้วยเช่นเดียวกัน ผมไม่รู้ว่าจะมีการแสดงความรับผิดชอบตามมาด้วยหรือเปล่า

แต่อยากให้บรรดาบริษัทผู้ผลิตสินค้าในเมืองไทยดูกรณีนี้ไว้เป็นอุทาหรณ์ว่า ความรับผิดชอบต่อผู้บริโภคที่ควรจะเป็นนั้นเป็นอย่างไร และความรับผิดชอบที่ว่านี้จะไม่สิ้นสุดลงในทันทีที่ผู้ซื้อจ่ายเงินซื้อสินค้าไปเป็นของตัวเองแล้วเท่านั้น