ชาดก 500 ชาติ
สมุททชาดก-ชาดกว่าด้วยสมุทรสาคร
ขบฉัน มีจิตโลภในจีวรและของใช้ “ มีแต่ผ้าเนื้อดีทั้งนั้น ข้าวของก็มากมายคงใช้ได้หลายเดือนสบาย ๆ ”
อุปนันทะมักเที่ยวไปในอาวาสต่าง ๆ เพื่อหวังได้บริขารกลับมา โดยอ้างถึงความเป็นอริยวงศ์ให้ภิกษุทั้งหลายมักน้อยสันโดษสละบริขารที่เกินจำเป็นออก แล้วตน
ก็นำเอามาเป็นของตนทั้งหมด
“ ผ้างาม ๆ ทั้งนั้นน่าจะห่มสบาย อันนี้ก็นุ่ม อันนั้นก็งาม ” “ ท่านภิกษุ ท่านออกบวชเพื่อหวังสิ่งใดหรือ ”
“ ผมหวังที่จะตัดขาดจากจากกิเลสและบรรลุธรรม ถ้าอย่างนั้น บริขารมากมายเหล่านั้น ท่านจะมีไว้ทำอะไรหรือ ใยถึงไม่สละกิเลสเพื่อให้เกิดมรรคผลเล่า ”
“ขอบคุณท่านที่ช่วยตักเตือนผมไม่ควรมีบริขารมากมายจริง ๆ ท่านช่วยแบ่งไปใช้บ้างได้ไหม ”
“ อือหือ ได้ข้าวของเครื่องใช้อีกตั้งเยอะแน่ะ อันนี้ก็น่าใช้ มีของอย่างนี้สบายเลยเรา ” เมื่อพระอุปนันทะประพฤติเช่นนี้หลายครั้งเข้า ก็กลายเป็นหัวข้อสนทนา
ของภิกษุรูปอื่น ๆ “ ท่านทั้งหลายภิกษุอุปนันทะศากยบุตรนั้น ประพฤติตนเป็นผู้มักมากอย่างยิ่ง
แต่บอกสอนผู้อื่นให้มักน้อย แล้วเอาสมณะบริขารมาจากที่ต่าง ๆ สะสมไว้มากมายไม่เป็นที่น่าศรัทธาเลื่อมใสเลย ” “ ใช่ ๆ ในกุฏิของภิกษุอุปนันทะเก็บบริขาร
ต่าง ๆ ไว้ตั้งมากมาย ทั้งจีวรและข้าวของเครื่องใช้ ” เมื่อพระศาสดาทรงทราบเรื่องที่หมู่ภิกษุสนทนากันแล้วจึงตรัสติเตียนขึ้นมาว่า
อริยวงศ์แก่ผู้อื่นภายหลัง เพราะบุคคลควรตั้งตนไว้ในคุณอันสมควรก่อน แล้วค่อยพร่ำสอนผู้อื่นในภายหลัง จะไม่เศร้าหมอง
จึงทรงตรัสเล่า สมุททชาดกดังนี้ ณ ท้องทะเลอันกว้างใหญ่ เหล่าฝูงสัตว์อันมากมายต่างดำรงชีวิตอยู่ร่วมกันอย่างปกติสุข ทั้งฝูงนกกา
เช่นกัน “ โอ้ย หิวแล้วนะนี่ หาปลากินสักตัวดีกว่าวันนี้ ” เหล่าฝูงปลาก็อาศัยอยู่ในทะเลร่วมกันอย่างมีความสุข “ วันนี้น้ำเย้น เย็น หาสาหร่ายกินสักหน่อยก็คงจะดีนะ
แล้วค่อยว่ายน้ำต่อ ”
ฝูงนกที่อาศัยบนเกาะกลางทะเลก็อาศัยทะเลเป็นน้ำดื่มกินเช่นกัน “ จิ๊บ ๆ ๆ หิวน้ำ ๆ อุ้ย ดีจังเลยมีสาหร่ายลอยมาด้วยได้อาหารมื้อใหญ่แล้วเรา ” “ หิวน้ำจัง
น้ำทะเลนี้ชื่นใจจริง ๆ เล้ย ดื่มกินเท่าไหร่ก็ไม่มีวันเบื่อ อร่อย ๆ เค็ม ๆ อร่อยดี ” วันหนึ่งเมื่อนกกาน้ำกำลังดื่มน้ำทะเลอยู่ พลันสายตาก็เหลือบไปเห็นนกฝูงอื่น
กำลังดื่มกินน้ำทะเลเหมือนมันอยู่เช่นกัน
“ ห๊ะ นกตัวอื่น ๆ ก็กินน้ำทะเลเหมือนเราด้วยหรือนี่ โอ้ยตายแล้ว ๆ โอ้ยทั้งกินทั้งเล่นสิ้นเปลืองจริง ๆ เลย เห็นแล้วทนไม่ได้ กาเห็นแล้วทนไม่ได้ ” นกกาน้ำ
รู้สึกตกใจมากที่เห็นนกก็กินน้ำทะเลเหมือนกัน มันก็ยิ่งวิตกขึ้นไปอีก เมื่อวันหนึ่งมันเห็นฝูงปลาในทะเลกินน้ำทะเลเหมือนกัน
เป็นอย่างนี้ต่อไปต้องแย่แน่ ๆ เลย นกก็กิน ปลาก็กิน อีกหน่อยน้ำทะเลก็หมดกันพอดี น้ำทะเลของฉัน ไม่ได้ ๆ เราต้องเก็บน้ำทะเลนี้ไว้กินคนเดียวต้องทำอะไร
สักอย่างแล้ว
นกกาน้ำได้บอกพวกนกต่าง ๆ ให้กินน้ำทะเลให้น้อยลง
อยู่นะสิ ถามมาได้ ” “ แล้วทำไมเจ้าถึงได้กินน้ำทะเลสิ้นเปลืองกันนักล่ะ ทำไมเจ้าไม่ค่อย ๆ กินกันที่ละนิด ทีละนิด เพื่อจะได้ประหยัดน้ำไว้ดื่มกินกันนาน ๆ ล่ะ
หากเจ้ากินสิ้นเปลืองอย่างนี้อีกหน่อยน้ำทะเลคงจะหมดแน่ ๆ เลย ”
น้ำทะเลเพียงเล็กน้อยเถอะ ช่วยกันประหยัดน้ำทะเลด้วยนะท่าน ” “ ทำไมต้องประหยัดด้วยละท่านกา ทะเลก็ออกจะกว้างใหญ่ น้ำทะเลก็เยอะแยะ พวกเรากินกัน
แค่นี้มันคงไม่มีทางหมดไปได้หรอก ”
“ นั่นก็เป็นเพราะว่าท่านอยู่แต่ในใต้ท้องทะเล ไม่รู้อะไร นอกจากพวกท่านแล้วก็ยังมีสัตว์อื่น ๆ อีกเยอะแยะเลยนะที่อาศัยดื่มกินน้ำทะเลนี่อยู่ และหากสัตว์ทุกตัว
คิดเหมือนท่านสักวันหนึ่งน้ำทะเลก็คงจะหมดกันแน่ ๆ เลย ” “ ถ้าเป็นอย่างนั้นจริงต่อไปนี้พวกเราจะกินน้ำอย่างประหยัด ” เมื่อคุยกันสัตว์อื่น ๆ เรียบร้อยแล้วเจ้ากา
ก็บินสำรวจผลงานของมัน
หิวน้ำอยู่เลย โห กินยังไม่จุใจเลย ” “ เฮ้ย กินน้ำที่ละนิด ๆ อย่างนี้ลำบากจังเลย กินนิดเดียวจะไปลดความกระหายได้ยังไง กินเยอะน้ำทะเลก็จะหมดอีก เฮ้ย ลำบาก
จริง ๆ เลย ”
ทั้งหลายกินน้ำอย่างประหยัด ทำไมตัวเองถึงกินได้สิ้นเปลืองกว่าใคร ” เมื่อเทวดาเห็นพฤติกรรมของเจ้านกกาน้ำที่ขัดกับคำพูดของของมัน จึงเกิดความสงสัย
“ เจ้ากาเอ๋ย ทำไมเจ้าต้องไปเที่ยวร้องเตือนฝูงสัตว์ ฝูงปลาให้กินน้ำอย่างประหยัดล่ะ เจ้ามีเหตุผลอะไรของเจ้ารึ ”
ร้องห้ามยังไงละท่าน ” เทวดาได้ฟังอย่างนั้นก็รู้ว่านกกาน้ำนี้เป็นนกที่เห็นแก่ตัวจึงเตือนสติไปว่า “ การคิดอย่างนี้เป็นการเห็นแก่ตัวนะ เจ้ารู้ได้อย่างไรว่าน้ำทะเล
มันจะหมด
ลำพังตัวเจ้าเอง ตัวแค่นี้จะดื่มมันหมดเชียวรึ ไม่เผื่อแผ่คนอื่นด้วย ” “ ข้ามั่นใจนะท่านเทวดา ว่าสักวันน้ำทะเลจะต้องหมดแน่ ๆ ข้าจึงต้องให้ทุกตัวดื่มให้น้อย
น้ำทะเลจะได้อยู่นาน ๆ ข้าจะได้มีน้ำดื่มยังไงล่ะ ”
“ ทะเลใหญ่จะลดลงหรือเต็มอยู่เสมอก็ตามไม่อาจมีใครหยั่งรู้ได้ อันว่าน้ำทะเลกว้างใหญ่ใครก็ไม่อาจดื่มให้หมดสิ้นไปได้ ” เทวดาเมื่อเห็นว่าเจ้ากาไม่ยอม
รับคำเตือนและเห็นแก่ตัวเช่นนี้ จึงแปลงร่างเป็นยักษ์ตัวใหญ่แล้วขับไล่นกกาน้ำตัวนั้นให้หนีไปจากท้องทะเลนั้น “ ไป เจ้าจงไปอยู่ที่อื่นซะ ที่นี่ไม่ต้อนรับคน
เห็นแก่ตัวอย่างเจ้า ไป ”
“ ยักษ์ ยักษ์ ยักษ์ตัวโตน่ากลัว โอ้ย โอ้ย โอ้ยน่ากลัวจังเลย ” เจ้ากาโดนเทวดาแปลงเป็นยักษ์ขับไล่ มันบินหนีไปแล้วไม่กลับมาที่ท้องทะเลนั้นอีกเลย “ เย้ ๆ ในที่สุด
ก็ได้กินน้ำ ได้กลับมาเล่นน้ำ มีความสุขจังเลย ”
“ น้ำทะเลตั้งเยอะแยะ เราเป็นปลาตัวนิดเดียว กินใช้แค่นี้จะหมดไปได้ยังไง กินน้ำเยอะ ๆ ไปเลยดีกว่าสบายใจ ” เมื่อเจ้ากาจากไปแล้วฝูงนกฝูงปลาที่อาศัย
อยู่ในทะเลนั้น ก็อยู่กันอย่างปกติเป็นสุข ไม่ต้องกังวลใจอีกต่อไป
Desktop Version
